تواضع و فروتنی در قرآن

 
(وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً)

بندگان خاص خداوند کسانی هستند که با آرامش و بی تکبر بر زمین راه می روند، هنگامیکه جاهلان آنها را مخاطب سازند و سخنان نابخردانه گویند به آنها سلام می گویند و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند)

در این آیه اشاره به اوصاف برجسته و فضایل اخلاقی گروهی از بندگان خاص خداست که در طی آیات سوره فرقان از آیه 63 تا آیه 74 دوازده فضیلت بزرگ برای آنها ذکر شده است و جالب اینکه نخستین آنها همان صفت تواضع است.

این نشان می دهد همانگونه که تکبر خطرناکترین رذایل است تواضع مهمترین یا از مهمترین فضایل می باشد.

قرآن می فرماید: بندگان خاص خداوند رحمن کسانی هستند که با آرامش و بی تکبر بر زمین راه می روند. (وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً) – (هون) مصدر است و به معنای نرمی و آرامش و تواضع است و استعمال مصدر در معنای اسم فاعل در اینجا بخاطر تاکید است. و به همین دلیل در ادامه آیه می فرماید: (وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً): و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند و سخنان نابخردانه گویند به آنها سلام می گویند و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند و در آیه بعد از آن سخن از تواضع آنها در برابر ذات پاگ خداست می فرماید:

(والذین یبیتون لربهم سجدا و قیاما): آنها کسانی هستند که شبانگاه برای پروردگارشان سجده و قیام می کنند و به بندگی و عبادت می پردازند.

(راغب) در کتاب مفردات می گوید: (هون) دو معنی دارد یکی از آنها خضوع و نرمشی است که از درون جان انسان بجوشد که این شایسته ستایش است.

دوم خضوع و تذللی است که از سوی دیگری بر انسان تحمیل شود و او را خوار کند.